Η αποικιακή περιπέτεια

Η ΑΠΟΙΚΙΑΚΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ
Μια αποστολή εκπολιτισµού
του ΝΤΑΝΙΕΛ ΛΕΦΕΒΡ
[inline:ap.jpg]
Η αποικιακή περιπέτεια εγγράφεται στο πλαίσιο µιας νέας εποχής, του Διαφωτισµού. Πρόκειται για τη «διάδοση ό,τι πιο εκλεκτού [έχουν να επιδείξουν] οι επιστηµονικές µας προσπάθειες, το ορθολογιστικό και το δηµοκρατικό µας ιδεώδες». Ο Βικτόρ Ουγκό συµφωνεί.

Αν εξαιρέσουµε τη δικτατορία των Ναζί και το Ολοκαύτωµα, λίγα ιστορικά γεγονότα είναι φορτισµένα µε τόσο αρνητική έννοια όσο ο αποικισµός. Αν και πολύ συχνά τον αντιλαµßανόµαστε ως µια επιχείρηση λεηλασίας και εκµετάλλευσης, και αποκηρύσσεται ως τέτοια, θα πρέπει µάλλον να νοηθεί ως µια συνάντηση. Μια συνάντηση που, συχνά, υπήρξε ßίαιη – χωρίς ωστόσο να περιορίζεται ποτέ σε αυτήν και µόνη την πλευρά.
Μπορούµε να απαριθµήσουµε τις άλλες όψεις αυτής της συνάντησης, ενθυµούµενοι µάλιστα ότι ο αποικισµός συνοδεύθηκε επίσης, για τους κυριαρχούµενους πληθυσµούς, από συνέπειες που θα µπορούσαµε να χαρακτηρίσουµε ως «θετικές,» αν δεν υπήρχε φόßος να ξεσηκώσουµε έντονες διαµαρτυρίες και να επισύρουµε τους κεραυνούς ενάρετων επικριτών. Γιατί να σωπάσουµε όµως, εφόσον, όταν πια έπαυσαν οι ßιαιότητες των κατακτήσεων (η σφοδρότητα των οποίων ήταν, άλλωστε, πολύ διαφορετική από περιοχή σε περιοχή), ο αποικισµός έθεσε τέλος στους εσωτερικούς πολέµους και στις εξεγέρσεις που ερήµωναν ως τότε, µε ολοένα αυξανόµενο ρυθµό, τα αποικιοκρατούµενα εδάφη; Η ιστοριογραφία των Ανναµιτών, όπως τη µεταφέρει η Ντενίζ Μπους, καταγράφει τουλάχιστον 450 εξεγέρσεις κατά τη διάρκεια των πρώτων οκτώ δεκαετιών του 19ου αιώνα. Στη Φουτά-Τζαλόν (Γουινέα), µεταξύ των ετών 1747 και 1896 η µουσουλµανική αυτοκρατορία των Φουλάνι δεν πρέπει να γνώρισε δεκαετία χωρίς κάποια µάχη ή στρατιωτική εκστρατεία. Και υπάρχουν πάµπολλα τέτοια παραδείγµατα. Θα πρέπει, άραγε, να αρνηθούµε τα ευεργετήµατα αυτής της αποικιακής ειρήνης, η οποία χάρισε στους πληθυσµούς την ασφάλεια στην καθηµερινή τους ζωή – µια ασφάλεια που οι περισσότεροι δεν είχαν ποτέ γνωρίσει; Της ειρήνης αυτής που επέτρεψε, ακόµη, την πάταξη των ßάρßαρων εθίµων που συνηθίζονταν σε ορισµένες περιοχές της Αφρικής, ιδιαίτερα δε του κανιßαλισµού και των ανθρωποθυσιών, για να αναφέρουµε µόνο ένα παράδειγµα, κατά τη διάρκεια των εθιµικών µεγάλων ποµπών που πραγµατοποιούνταν στις κηδείες των ßασιλέων της Δαχοµέης ή στο ßασίλειο των Ασάντι (σηµερινή Γκάνα), επ’ ευκαιρία των οποίων σφαγιάζονταν εκατοντάδες θύµατα.