Η κρίση της σταφιδικής κρίσης και η αποτυχημένη αντιμετώπιση της

Η κρίση της σταφιδικής οικονοµίας στα τέλη του 19ου αιώνα και οι αποτυχηµένες απόπειρες αντιµετώπισής της

ΤΟΥ ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΤΡΟΥΒΙΔΗ
[inline:sk.jpg]
Το πιο σηµαντικό πρόßληµα που αντιµετώπισε η κοινωνία της ßορειοδυτικής Πελοποννήσου, από το τέλος περίπου της Επανάστασης του 1821 και έπειτα, εµφανίσθηκε πολύ πιο ραγδαία, στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του αιώνα. Η υπερπαραγωγή του προϊόντος της κορινθιακής σταφίδας και η κάλυψη των αναγκών από την αντιµετώπιση της ασθένειας των γαλλικών αµπελώνων προκάλεσε την απότοµη πτώση των τιµών. Η απότοµη µείωση της τιµής που σηµειώθηκε στα τέλη του αιώνα είχε αλυσιδωτές συνέπειες στην οµαλή λειτουργία της κοινωνίας της σταφίδας.

Ο ρυθµός ανάπτυξης πάνω στον οποίο είχε οικοδοµηθεί η οικονοµία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, που ßασιζόταν στο εµπόριο της σταφίδας, είχε φθάσει πια στα όριά του· ένα µοντέλο ανάπτυξης που ούτως ή άλλως ßασιζόταν στη συγκυρία –διότι το εµπόριο της κορινθιακής σταφίδας επηρεαζόταν σε µεγάλο ßαθµό από τις αυξοµειώσεις των τιµών και τις µεταßολές των καιρικών συνθηκών– φάνηκε ότι δεν ήταν σε θέση να αντεπεξέλθει σε έναν µακροχρόνιο σχεδιασµό και µάλλον είχε φθάσει επίσης στο τέλος του. Το γεγονός όµως αυτό δυστυχώς συµπαρέσυρε µια ολόκληρη κοινωνία που είχε εναποθέσει τις ελπίδες της στα έσοδα από τη µαυροµάτα, την κορινθιακή σταφίδα, όπως χαρακτηριστικά την αποκαλούσαν, σε πλήρη µαρασµό.
Η απότοµη πτώση των τιµών δεν άργησε να προκαλέσει κοινωνικό ξέσπασµα µε κύριο αίτηµα την αναγκαία παρέµßαση του κράτους και των όποιων υπαρκτών ή ανύπαρκτων ως τότε µηχανισµών του, ώστε να προστατευθεί το πολύτιµο προϊόν. Μειώσεις δασµών στο εξαγώγιµο προϊόν της σταφίδας αποτέλεσαν το πρώτο κύριο αίτηµα της κοινωνικής διαµαρτυρίας. Επιπλέον, οι αντιδράσεις προέρχονταν από όλα τα κοινωνικά στρώµατα που εµπλέκονταν στην παραγωγή και στο εµπόριο του ως τότε χρυσοφόρου προϊόντος για τα εισοδήµατα της περιοχής και της ελληνικής οικονοµίας. Όλοι είχαν θαµπωθεί από το άνοιγµα της γαλλικής αγοράς, που προµηθευόταν τον ελληνικό σταφιδίτη για την οινοποιητική της παραγωγή, λόγω της φυλλοξήρας που είχε πλήξει τους γαλλικούς αµπελώνες. Το τελικό χτύπηµα για την ελληνική παραγωγή δόθηκε όταν οι γαλλικοί αµπελώνες επανήλθαν στην προ της φυλλοξήρας απόδοσή τους.
Οι κοινωνικές αντιδράσεις ήταν έντονες. Στα συλλαλητήρια που έγιναν στα κεντρικά σηµεία των πόλεων παραγωγής σταφίδας ηγήθηκαν µεγάλοι και σηµαντικοί κτηµατίες των περιοχών, ενώ συµµετείχε πλήθος µικρών και µεσαίων παραγωγών που έßλεπαν τα λιγοστά έσοδά τους να µειώνονται ραγδαία. Η µεγάλη µείωση των τιµών επέφερε σηµαντικές επιπτώσεις σε ολόκληρη την αλυσίδα της παραγωγής και της εµπορίας του προϊόντος. Η σπουδαιότερη ωστόσο συνέπεια ήταν η παντελής έλλειψη κεφαλαίου και η αδυναµία των παραγωγών να διοχετεύσουν τα όποια κεφάλαια διέθεταν στην παραγωγή και ειδικά στη συγκοµιδή του προϊόντος. Η παραγωγή δεν µπορούσε πια να προαγορασθεί, όπως συνηθιζόταν, οι παραγωγοί δεν ήταν σε θέση να δανειστούν για τις ανάγκες τους, δεν υπήρχαν κεφάλαια ούτε για τη συγκοµιδή, µε αποτέλεσµα το προϊόν να σαπίζει πάνω στα αµπέλια. «Οι χωρικοί συνήθως δανειζόµενοι χρήµατα διά την καλλιέργειαν καθ’ όλον το έτος παρά των αποθηκαρίων, εισίν υποχρεωµένοι να παραδίδωσι τον σταφιδοκαρπόν αυτών προς αυτούς, ούτοι δε να πωλώσι τούτον διά λογαριασµόν των ιδιοκτητών. Κατά τον τρόπον τούτον οι αποθηκάριοι πρωίµως συγκεντρούσι µεγάλα ποσά συνήθως, µετ’ αυτών δε συνεννοούµενοι οι έµποροι συµφωνούσι τας αγοραπωλησίας, και κανονίζουσι την γενικήν τιµήν». Αυτή η διαδικασία που περιγράφει µε λεπτοµέρειες ο Μ. Θ. Χαιρέτης κατά το 1881 είχε διαρραγεί.