Ο Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης
Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ, ΤΗΣ ΙΜΒΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΝΕΔΟΥ
του ΙΩΑΝΝΗ Σ. ΠΑΠΑΦΛΩΡΑΤΟΥ
[inline:ek.jpg]
Η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης υπήρξε επιλογή του Μεγάλου Κωνσταντίνου στο πλαίσιο των ευρύτερων σχεδίων του για την ανανέωση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Δημιουργήθηκε στη θέση της αρχαίας πόλης του Βυζαντίου, η ονομασία του οποίου παρέπεμπε σε θρακική ονοματολογία. Στα «Γεωγραφικά» ο Στράβων αναφέρει ότι η πόλη ιδρύθηκε από Μεγαρείς αποίκους με επικεφαλής τον Βύζαντα το 658 ή το 657 π.Χ., άλλες όμως πηγές κάνουν λόγο για το 660 π.Χ., το 659 π.Χ., ή ακόμη και το 628 π.Χ. Νωρίτερα είχαν δημιουργηθεί η Σηλυβρία –επί της θρακικής παραλίας της Προποντίδας– το 716 π.Χ. ή το 715 π.Χ. και η Καλχηδόνα το 685 ή το 684 π.Χ.
Η θεμελίωση της Κωνσταντινούπολης πραγματοποιήθηκε στις 8 Νοεμβρίου του 324 και τα επίσημα εγκαίνιά της έγιναν από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο στις 11 Μαΐου του 330. Ο Κωνσταντίνος προτίμησε να δημιουργήσει μια νέα πρωτεύουσα από την αρχή, δίχως δηλαδή να επιλέξει μία από τις σημαντικές πόλεις της Εγγύς Ανατολής, όπως π.χ. τη Νικομήδεια. Ήθελε την πλήρη ανανέωση των δομών της Αυτοκρατορίας και διάλεξε τη συγκεκριμένη περιοχή προφανώς λόγω της γεωστρατηγικής σπουδαιότητάς της. Η θεμελίωσή της ταυτίστηκε με την έναρξη ενός πολύ μεγάλου πολεοδομικού εγχειρήματος, καθώς η πόλη επεκτάθηκε εντάσσοντας σε αυτήν έκταση περίπου 5.000 στρεμμάτων, η οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό μη οικοδομημένη. Παράλληλα άρχισε η ανέγερση τειχών, η οποία αποπερατώθηκε επί αυτοκράτορα Κωνστάντιου Α΄.
Η νέα πόλη έγινε το κέντρο του ανατολικού κράτους και σταδιακά μετατράπηκε στον φάρο της Ανατολής, την πρωτεύουσα αυτού που μεταγενέστερα ονομάστηκε Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η βυζαντινή περίοδος χωρίζεται: α) στους πρωτοβυζαντινούς χρόνους (από το 324 ως το 642), β) τους μεσοβυζαντινούς χρόνους (από το 642 ως το 1204)5, γ) τους υστεροβυζαντινούς χρόνους (από το 1204 ως το 1453). Η Πόλη αλώθηκε ύστερα από 54 ημέρες πολιορκίας, την 29η Μαΐου 1453.