Η κοσμοθεωρία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης,γυιός παπά έζησε τα νεανικά του χρόνια στην Σκιάθο μέσα σε στέρηση και κοινωνικό αποκλεισμό και με την πρώτη ευκαιρία πήγε στην Αθήνα για να δουλέψει ως αρθρογράφος σε λογοτεχνικά έντυπα και σοβαρές εφημερίδες.Μόλις σταθεροποιήθηκε στο κλεινό άστυ,άρχισε να βγάζει μιά σειρά από βιβλία που αποτελούν ύμνο στην βυζαντινή παράδοση και καταδίκη του δυτικού ορθολογισμού.
Ο διανοούμενος μας έβλεπε το άνοιγμα της κοινωνικής και οικονομικής ψαλίδας και πρότεινε ώς λύση όχι την υιοθέτηση των μαρξιστικών υλιστικών τάσεων,αλλά την επιστροφή στο βυζαντινό μοτίβο όπου ο εργάτης προστατευόταν από το συνάφι και ο αγρότης από την λαική κοινότητα μέσα σ’ένα καθεστώς αλληλοεκτίμησης και λιτότητας.Κατακρίνει τον δυτικό ορθολογισμό,όχι από εκκλησιαστικό ανθενωτικό μένος ,αλλά σαν ανθρωπιστής κοινωνιολόγος που βλέπει τον φιλελευθερισμό ώς ένα ασανσέρ που έχουν κοπεί τα σκοινιά του και οδεύει τους επιβάτες τους πρός τον γκρεμό.Πράγματι, στον σκληρό καπιταλισμό οι λίγοι τυχοδιώκτες δημοσιοσχετίστες άρχουν των πολλών πολιτών του κράτους και τους αφαιρούν κάθε ικμάδα ψυχικής και σωματικής υγείας με αποτέλεσμα το κράτος να χάνει την συνοχή του και η επιβίωση του να εξαρτάται από την καλή θέληση των μεγιστάνων.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης κύρηττε την σεμνότητα όχι από πρωτόγονο πουριτανισμό,αλλά από την κατανόηση ότι η επιθετικότητα των ισχυρών οδηγεί το ανώνυμο πλήθος σε αγώνας μέχρι εσχάτων μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει την επιβίωση του στα όρια της εκάστοτε κοινωνίας.`Ετσι όμως γεννιούνται οι εμφύλιοι πόλεμοι και στήνονται οι γέφυρες για την επέμβαση των Μ.Δυνάμεων.
Οι σύγχρονοι ερευνητές δεν μπορούν να καταλάβουν την επικαιρότητα του Παπαδιαμάντη και τον προσπερνούν γρήγορα είτε σε σχολική παράδοση είτε σε λογοτεχνική συζήτηση σε σαλόνια.Μιά προσεκτική ματιά όμως στα σύγχρονα γεγονότα καταλαβαίνει κάποιος ότι η απληστία των πολυεθνικών οδήγησε στην ταξική βία(τρομοκρατία) και ο ιμπεριαλισμός των κοσμοπολιτών γέννησε την απότομη δράση των εθνικιστών.`Οταν ψηλώνει ο νούς κάποιου φέρνει το χάος και την αυτοκαταστροφή.
Νεκτάριος Κατσιλιώτης
Ιστορικός-Εκδότης