Η αρχή του ανατολικού ζητήματος

Η αρχή του Ανατολικού Ζητήματος
[inline:az.jpg]
Με τις διομολογήσεις του 1740 η Γαλλία κατάφερε να ιδρύσει εμπορικούς οίκους και να
Διεισδύσει οικονομικά και πολιτισμικά στην Ανατολή,χωρίς αυτοί να έχουν να αντιμετωπίσουν τον δεσποτισμό του σουλτάνου.
Αντίθετα,η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν μπόρεσε να καρπωθεί τα ωφελήματα των διομολογήσεων,διότι οι τράπεζες της,μοχλός του κεφαλαιοκρατικού συστήματος,είτε
Χρησιμοποιούσαν το πλεόνασμα τους για να ξεπληρώσουν τα κρατικά χρέη είτε για να
Αγοράσουν αγαθά πολυτελείας,αντί να κάνουν επενδύσεις για την ανάπτυξη της παραγωγής.
Η αδυναμία των Οθωμανών να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις της διεθνούς κεφαλαιοκρατικής αγοράς,μετέτρεψε τις διομολογήσεις του 1740 σε μια σχέση εξάρτησης των Τούρκων από τους Γάλλους,που χρησιμοποιούσαν τους αλυτρωτικούς
Πόθους των υποδούλων για να αυξήσουν τα προνόμια τους.Είναι εξακριβωμένο ότι καθολικοί μισιονάριοι ενθάρρυναν τη δράση του καθεστώτος του Αλή Πασά,υποστήριξαν το αποσχιστικό κίνημα του Πασβάνογλου στη Βουλγαρία και
Πέτυχαν ένα καθεστώς αυτονομίας για τα νησιά των Κυκλάδων και του Β.Αιγαίου.
Η Υψηλή Πύλη,κάτω από αυτές τις εξελίξεις,έβαλε τους μεγαλογαιοκτήμονες να
Προσεγγίσουν το απολυταρχικό και φεουδαλικό καθεστώς της Αυστρίας.Η Οθωμανική
Αυτοκρατορία όμως δεν είχε τις ικανότητες να γίνει ρυθμίστρια των ανατολικών υποθέσεων.`Ηταν πολύ μικρή για να αντιμετωπίσει το φιλελεύθερο άξονα Γαλλίας-Ρωσσίας όπως είχε διαμορφωθεί από τους διανοούμενους των δύο χωρών.Ο Σουλτάνος
Υποχρεώθηκε το 1754 να υπογράψει σύμφωνο με τη Γαλλία που την έδινε διευρυμένα προνόμια (μεγαλύτερο έλεγχο στην οθωμανική αγορά και τάση ελέγχου του δημοσίου
Χρέους) οσο και να πολεμήσει την Ρωσσία το 1768-1774 σ’ένα πόλεμο όπου η
Οθωμανική Αυτοκρατορία ηττήθηκε και υποχρεώθηκε με την συνθήκη του Κιουτσούκ
Καιναρτζή να δώσει στους Ρώσσους και `Ελληνες επιχειρηματίες προνόμια στα Βαλκάνια.
Νεκτάριος Κατσιλιώτης
Ιστορικός-Εκδότης