Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
[inline:at.jpg]
του Νίκου Γιαννόπουλου
Μετά την νίκη των Ελλήνων στο Σαραντόπορο άνοιξε η πύλη προέλασης του ελληνικού στρατού για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Πρόθεση του αρχιστράτηγου διαδόχου Κωνσταντίνου ήταν η εξουδετέρωση του τουρκικού στρατού µε πρώτη προτεραιότητα την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, η οποία κινδύνευε να πέσει στα χέρια των Βουλγάρων. Τελικά, έπειτα από έντονο πολιτικό παρασκήνιο, κατάλληλους στρατηγικούς ελιγµούς και έναν πραγµατικό αγώνα δρόµου µε τους Βούλγαρους, η Ελληνική Στρατιά εισήλθε πρώτη στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας.
Η πρώτη ελληνοτουρκική αναµέτρηση του Α’ Βαλκανικού Πολέµου στο Σαραντάπορο (9 Οκτωßρίου) έληξε µε νίκη των ελληνικών όπλων. Ο τουρκικός στρατός υπέστη ßαριά ήττα και απώλεσε το µέγιστο µέρος της µαχητικής του ικανότητας. Ευνοηµένος όµως από το έδαφος και τη µη τήρηση στενής επαφής µε τους Έλληνες, διέφυγε την αιχµαλωσία και την πλήρη εξουδετέρωσή του. Τα υπολείµµατά του, αφού διάßηκαν γρήγορα τον ποταµό Αλιάκµονα, κατόρθωσαν, παρεµßάλλοντας το υδάτινο κώλυµα, να ανασυνταχθούν. Μετά την υποχώρηση των Τούρκων, στις 10 Οκτωßρίου, ο αρχιστράτηγος διάδοχος Κωνσταντίνος εξέδωσε, τα µεσάνυχτα της ίδιας ηµέρας, διαταγή στάθµευσης και ανάπαυσης προς τις µεραρχίες. Στις 11 Οκτωßρίου κατελήφθη η Κοζάνη από την Ταξιαρχία Ιππικού (ΤΙ), ενώ οι υπόλοιπες µεραρχίες παρέµειναν σε αδράνεια, όπως συνέßη και την εποµένη.
Ο τουρκικός στρατός, αφού περιορίστηκε σε αγώνα προφυλακών, όπως ανέφεραν οι πληροφορίες, υποχώρησε προς Βορράν και προς Βέροια. Δεν ήταν δυνατόν να εξακριßωθούν οι πληροφορίες αυτές λόγω των πενιχρών µέσων επικοινωνιών και µη τήρησης, από τους Έλληνες, στενής επαφής µε τον εχθρό.
Ο ελιγµός της Ελληνικής Στρατιάς
Για τον ελιγµό της Στρατιάς µετά τον Σαραντάπορο έχουν λεχθεί πολλά και έχουν γραφεί ακόµη περισσότερα, και κατά και υπέρ του Κωνσταντίνου. Κατά την άποψη του γράφοντος οι δύο πλευρές εκτίµησαν µε πολιτικό τρόπο –επηρεασµένες από τον ολέθριο διχασµό που ακολούθησε– ένα καθαρά στρατιωτικό θέµα.
Πρόθεση του Κωνσταντίνου ήταν να κατευθυνθεί ταχέως προς τη Βέροια µε αντικειµενικό σκοπό τη Θεσσαλονίκη, εκτός αν υπήρχαν πληροφορίες για σηµαντικές τουρκικές συγκεντρώσεις στην περιοχή Αµύνταιου – Μοναστηρίου, οπότε θα ήταν αναγκασµένος να προσßάλει πρώτα τις δυνάµεις αυτές και µετά την εξουδετέρωσή τους να στραφεί προς τη Βέροια.