Η Αίγυπτος και η διώρυγα του Σουέζ

Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΚΑΙ Η ΔΙΩΡΥΓΑ ΤΟΥ ΣΟΥΕΖ

του ΤΖΟΝ ΤΖΟΥΛΙΟΥΣ ΝΟΡΓΟΥΙΤΣ
[inline:az.jpg]

Η πρώτη διώρυγα του Σουέζ διανοίχθηκε από τον φαραώ Νεκώ, τον 7ο αιώνα π.Χ. Αυτό τουλάχιστον μας λέει ο Ηρόδοτος, ο οποίος προσθέτει ότι 120.000 Αιγύπτιοι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της διάνοιξής της και ότι το μήκος του ολοκληρωμένου έργου ήταν τέτοιο ώστε χρειαζόταν κανείς τέσσερεις ημέρες για να το διασχίσει, ενώ το πλάτος ήταν αρκετό για να παραταχθούν σε ευθεία γραμμή δύο στρατιές. Δυόμισι χιλιάδες χρόνια αργότερα όμως, όταν ο Ναπολέων διέταξε να γίνει η πρώτη λεπτομερής χαρτογράφηση του ισθμού, υπήρχαν ελάχιστα ίχνη από τη διώρυγα. Ο αρχιτοπογράφος Ζαν Μπαπτίστ Λεπερέ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα δύο άκρα της διώρυγας μάλλον βρίσκονταν σε διαφορετικά επίπεδα –για την ακρίβεια υπολόγισε ότι το νότιο άκρο πρέπει να ήταν περίπου 10 μέτρα ψηλότερα– σύντομα όμως η θεωρία απέκτησε ακαδημαϊκή υπόσταση. Όταν πια υπέβαλε την τελική του αναφορά, οι Γάλλοι δεν βρίσκονταν πλέον στην Αίγυπτο, ενώ οι Βρετανοί, που τους είχαν διώξει από εκεί, ήταν αποφασισμένοι να φύγουν και αυτοί το συντομότερο δυνατόν. Το εγχείρημα πέρασε και πάλι στη λήθη και παρέμεινε έτσι για άλλο μισό αιώνα.
Κατόπιν, το 1854, ο χεδίβης (αντιβασιλιάς) του Οθωμανού σουλτάνου –αξίωμα το οποίο τώρα κατείχε ο τέταρτος γιος του Μωχάμετ Άλι, ο Σαΐντ– παραχώρησε σε έναν νεαρό Γάλλο οραματιστή, τον κόμη Φερντινάν ντε Λεσέψ, ο οποίος δρούσε για λογαριασμό της γαλλικής εταιρείας του, το δικαίωμα να κατασκευάσει μια διώρυγα που να διασχίζει σε μήκος ακριβώς 1.610 χιλιομέτρων τον ισθμό, από τη Μεσόγειο μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα. Τα έργα ξεκίνησαν το 1859 και διήρκεσαν δέκα χρόνια αντί για έξι που είχε υπολογίσει ο Ντε Λεσέψ• υπήρξαν πολλά εργατικά προβλήματα μεταξύ τού κατ’ εξοχήν αιγυπτιακού εργατικού δυναμικού και το 1865 ξέσπασε μια επιδημία χολέρας που απείλησε να θέσει τέλος σε ολόκληρο το εγχείρημα. Τελικά οι δυσκολίες αντιμετωπίστηκαν, η αγωνία του Λεπερέ αποδείχθηκε αβάσιμη –η διώρυγα δεν έχει δεξαμενές ρύθμισης– και στις 08.30 της 17ης Νοεμβρίου του 1869 η γαλλική αυτοκρατορική θαλαμηγός «Aigle», στην οποία επέβαιναν η αυτοκράτειρα Ευγενία και ο Ντε Λεσέψ, μπήκε στο Πορτ Σάιντ. Την ακολουθούσαν άλλα 45 πλοία, τα οποία μετέφεραν τον χεδίβη –τον Σαΐντ είχε πλέον διαδεχθεί ο ανιψιός του Ισμαήλ– και τους επίσημους καλεσμένους του, τους ξένους πρεσβευτές και άλλους ανώτερους αξιωματούχους. Το πρωί της 20ής Νοεμβρίου η «Aigle» μπήκε στην Ερυθρά Θάλασσα και η ορχήστρα του πλοίου έπαιξε το «Partant pour la Syrie», κάπως ανάρμοστο για την περίσταση.