Η έριδα των εικονοκλαστών

H ΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΟΚΛΑΣΤΩΝ
ΠΕΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
του ΝτοµινΙκ Παλαντιλ
[inline:ek.jpg]
Ένας κόσµος χωρίς εικόνες… χωρίς τον ßαν Έικ, χωρίς τον Μιχαήλ Άγγελο, χωρίς τον Λα Τουρ: αυτή θα ήταν η Χριστιανοσύνη αν είχαν θριαµßεύσει οι εικονοκλάστες. Η µάχη υπήρξε µακρόχρονη και σκληρή: φυλακές, ßασανιστήρια και συνωµοσίες οριοθετούν την ιστορία της.
ΕΙναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς στη σωστή τους αξία τις αµέτρητες συνέπειες που θα είχε για την τέχνη αν είχε επιτύχει το κίνηµα των εικονοκλαστών που συντάραξε την Εκκλησία τον 8ο αιώνα. Φαντάζεστε τους καθεδρικούς ναούς χωρίς τα αγάλµατά τους; τη ζωγραφική χωρίς τα θρησκευτικά έργα ενός Γκρύνεßαλντ, ενός Φρα Αντζέλικο, ενός Μιχαήλ Άγγελου ή ενός Ραφαέλ;
Από τους πρώτους αιώνες είχε εξαπλωθεί στην Εκκλησία η συνήθεια να αναπαριστάνονται ο Χριστός, η Παναγία, ή οι άγιοι. Σε αυτές τις αναπαραστάσεις πρέπει να διαχωρίσουµε τις σκηνές που είχαν εκπαιδευτική αξία από τις εικόνες, αντικείµενο λατρείας.
Από µακρού, υπήρχε στη Μικρά Ασία, στο Χωράν, στη Συρία και στην Αίγυπτο, σε κύκλους Κοπτών, µια τάση αντίθετη στη λατρεία των εικόνων. Ήταν µια φυσική ροπή που την ενίσχυσε η υπερßολή ορισµένων. Ο θαυµατουργός χαρακτήρας που αποδιδόταν σε κάποιες εικόνες, που θεωρούνταν «αχειροποίητες», προκαλούσε εκδηλώσεις σεßασµού που στρέφονταν στη λατρεία, στην ειδωλολατρία.
Το ρεύµα των Εικονοµάχων δεν ήταν µόνο χριστιανικό γεγονός, αλλά και των Εßραίων και των Παυλικιανών που η επιρροή τους αυξανόταν στην Αυτοκρατορία, καθώς επίσης και των µουσουλµάνων. Παρότι το Κοράνιο δεν ήταν αντίθετο, ένα παρόµοιο κίνηµα είχε εκδηλωθεί στο Ισλάµ, στην απαγόρευση κάθε αναπαράστασης µορφής ή θρησκευτικής επίκλησης. Το 723 ο χαλίφης Γιεζίντ πήγε ακόµα πιο µακριά, διατάζοντας την καταστροφή των εικόνων στις εκκλησίες και στα χριστιανικά σπίτια.
Χωρίς αµφιßολία, αυτή η αντίθεση στη λατρεία των εικόνων θα είχε µείνει διακριτική αν ο νέος αυτοκράτορας του Βυζαντίου δεν ήταν ο Λέων Γ΄ Ίσαυρος (717-741). Το επωνύµιο προερχόταν από τη χώρα της καταγωγής του, την Ισαυρία, µια περιοχή της Μικράς Ασίας όπου υπερίσχυαν οι Παυλικιανοί µε τις εικονοκλαστικές ιδέες τους. Δεν ήταν δύσκολο να πιστέψει αυτός ο στρατιωτικός που ονειρευόταν µια ισχυρή αυτοκρατορία ότι η λατρεία των εικόνων ήταν µια επιστροφή στην ειδωλολατρία, ένα εµπόδιο στον προσηλυτισµό των Εßραίων και των µουσουλµάνων και µια αφορµή παρακµής της αυτοκρατορίας του. .